Kostrzyn n/Odrą – wieś (Küstrin) osada powstała w końcu około 780 roku n. e. przy brodzie przez Odrę i prawdopodobnie pierwotnie nosiła nazwę Kłośnica. W 200 lat potem w wyniku wojen z Pomorzanami zostaje zdobyta przez Mieszka I i Bolesława I Chrobrego. Wówczas obok osady wybudowano gród, któremu nadano nazwę Kostrzyn. Przekazany został on przez księcia śląskiego Henryka Brodatego w 1226 roku lub przez księcia wielkopolskiego Władysława Odonica w 1232 roku templariuszom. Prawa miejskie nadali margrabiowie askańscy Kostrzynowi około 1300 roku. Ich następca Jan z dynastii Hohenzollernów czyni miasto w 1535 roku stolicą Nowej Marchii będącą samodzielnym księstwem. On też buduje tu od 1537 roku Twierdzę Kostrzyńską, jeden z najpotężniejszych obiektów militarnych swoich czasów. W jej murach więziony był w młodości późniejszy król Prus Fryderyk II Wielki.
Warownia po raz pierwszy zdobyta zostaje dopiero w 1806 roku przez armię Napoleona dzięki zdradzie komendanta. Twierdza po raz drugi ulega oblegającym po 59-dniowym oblężeniu przez wojska Armii Czerwonej w 1945 roku.
Obecnie ruiny dawnego Starego Miasta i twierdzy nazywane są „Kostrzyńskimi Pompejami”. W Bramie Berlińskiej znajduje się mini Muzeum i Punkt Informacji Turystycznej. W Bastionie Filip działa nowoczesne Muzeum Twierdzy Kostrzyn o niezwykle ciekawej ekspozycji, także interaktywnej. Do czasów pandemii odbywały się tu corocznie Dni Twierdzy, których atutem były liczne inscenizacje historyczne.
Dworzec kolejowy Kostrzyn posiada unikalny, krzyżujący się na dwóch poziomach układ torów co jest ewenementem w skali kraju. W Polsce są tylko dwa takie obiekty tu i w Kępnie.
