- Turystyka przyrodnicza
w Powiecie Gorzowskim
- Dziedzictwo kulturowe
Powiatu Gorzowskiego
Park Narodowy „Ujście Warty”
Został utworzony w 2001 roku, zajmuje powierzchnię 8074 ha. Chroni się tu siedliska łąkowe zapewniające ptakom miejsca lęgowe i odpoczynek w czasie migracji oraz zimowania. Przez Park przepływają dwie rzeki: Postomia i Warta, która dzieli obszar na część północną i południową. Część północna, leżąca w granicach powiatu gorzowskiego, oddzielona jest od Warty wałem przeciwpowodziowym i charakteryzuje się stabilnymi warunkami hydrologicznymi. Woda gruntowa pochodzi z opadów atmosferycznych i odprowadzana jest do Warty za pośrednictwem sieci kanałów. Obserwacje ptaków w Parku można prowadzić przez cały rok. Zaczynając od wiosennych toków i lęgów, letniego pierzenia gęgaw, łabędzi i kaczek, później koncentracji niektórych gatunków przed odlotem na zimowiska (liczba żurawi może wynosić wtedy nawet 5 tysięcy osobników). Jesienią można zobaczyć liczne migrujące gatunki, a zimą mają tu miejsce koncentracje m.in. bielika, można wtedy obserwować nawet do 60 osobników. W sumie na terenie Parku zaobserwowano ponad 250 gatunków ptaków, z czego ponad 170 to gatunki lęgowe. Teren wymaga ochrony czynnej - zapobieganie zarastaniu przez drzewa i krzewy.
Park Krajobrazowy „Ujście Warty”
Park powstał w 1996 roku, obecnie zajmuje powierzchnię 20.532,46 ha. Celem utworzenia jest zachowanie walorów przyrodniczo-krajobrazowych. W krajobrazie dominują tutaj rozległe pola, podmokłe łąki, stoki i krawędzie Pradoliny Toruńsko-Eberswaldzkiej. Teren ten jest niejako uzupełnieniem siedlisk wodnych Parku Narodowego. Obszar Parku Krajobrazowego „Ujście Warty” został włączony do Europejskiej Sieci Obszarów Przyrodniczo Cennych – „Natura 2000”. Celem Programu jest ochrona wybranych gatunków i cennych przyrodniczo siedlisk w oparciu o obowiązujące dyrektywy. Jest to jeden z największych projektów zjednoczonej Europy, polegający na stworzeniu wielkiego, europejskiego systemu obszarów chronionych. W powiecie gorzowskim znajduje się część Parku leżąca na północ od Warty. Barlinecko-Gorzowski Park Krajobrazowy Utworzono go w 1991 roku, obejmuje powierzchnię 23.982,91 ha, a wraz z otuliną około 55.000 ha. Celem jest ochrona Puszczy Gorzowskiej porastającej pofałdowany sandr powstały dzięki wodom topniejącego lodowca. Największy udział w strukturze krajobrazu posiadają bory i lasy mieszane o drzewostanach dębowych, bukowych i sosnowych. W powiecie gorzowskim znajduje się południowa część Parku. Jest to teren szczególnie malowniczy dzięki rzeczkom: Santoczna, Pełcz i Kłodawka oraz rynnowym jeziorom Mrowino, Lubie i Chłop.
Zespół Przyrodniczo-Krajobrazowy „Jezioro Wielkie”
Chroni zróżnicowane gatunkowo kompleksy leśne, głównie buczyny, dębiny i bory oraz dolinę rzeki Witny i kilka atrakcyjnych turystycznie jezior. Jedno z nich, Jezioro Wielkie, poza walorami estetycznymi wyróżnia się właściwościami wody umożliwiającymi występowanie siei, ryby spokrewnionej z łososiem. Projektuje się utworzenie tu rezerwatu „Jezioro Dzikie” obejmującego silnie zakwaszone zbiorniki dystroficzne ze specyficzną fauną i florą. Dzięki ścieżce edukacyjnej przygotowanej przez Nadleśnictwo Bogdaniec południowa część Zespołu jest przyjazna turystycznie.
Rezerwat „Bogdaniec III”
Rezerwat ma powierzchnię 11,23 ha, został utworzony w celu ochrony lasu grądowego z domieszką buków porastającego liczne jary i wąwozy o stromych zboczach. Przez rezerwat przebiegają szlaki: turystyczny (czerwony) i edukacyjny przygotowany przez Nadleśnictwo Bogdaniec. Znajduje się tu również drewniana wieża widokowa.
Rezerwat „Santockie Zakole”
Jest to rezerwat krajobrazowo-ornitologiczny o powierzchni 455,84 ha położony w Dolinie Warty w okolicach wczesnośredniowiecznego grodziska w Santoku. Zaobserwowano tutaj 121 gatunków lęgowych ptaków. Dodatkowo wielką atrakcją przyrodniczą są liczne dęby szypułkowe, uznane za pomniki przyrody, będące pozostałością po dawnym lesie łęgowym.
Rezerwat „Wilanów”
Jest to rezerwat krajobrazowo-leśny o powierzchni 67,16 ha. Chroni naturalny fragment grądu zachodniopomorskiego (dominujące dęby i buki) z domieszką sosen i modrzewi. Niektóre pojedyncze dęby osiągają wiek powyżej 300 lat, a buki i sosny 170 lat i spełniają wymogi stawiane pomnikom przyrody.
Rezerwat „Bagno Chłopiny”
Jest to rezerwat torfowiskowy o charakterze ścisłym i łącznej powierzchni 118,99 ha. Należy do Europejskiej Sieci Ekologicznej „Natura 2000”. Rezerwat powołano w celu ochrony torfowiska mszarnego, porastającego rozległą misę pojezierną. Można tu spotkać 10 gatunków storczyków i wiele innych rzadkich kwasolubnych roślin. W związku z obniżaniem się poziomu wód gruntowych ekosystemowi grozi zagłada.
Park wiejski w Dąbroszynie
Park został założony w połowie XVIII wieku w stylu angielskim. W wieku XIX podzielono go na górny (na stoku pradoliny Warty) i dolny (przy pałacu). Spotkamy tu bardzo atrakcyjny drzewostan: soforę japońską, bożodrzew, sosnę czarną, buk odmiany zwisającej, platany klonolistne, dąb kolumnowy i wiele innych ciekawych gatunków i odmian. Przed pałacem rośnie pomnikowy okaz miłorzębu dwuklapowego o obwodzie około 450 cm.
Rezerwat Morenowy Las (wcześniej Bogdaniec I)
Powierzchnia rezerwatu to 21,05 ha, został utworzony w celu zachowania ze względów dydaktycznych i naukowych wzorcowych zespołów leśnych : zachodniopomorskiego grądu grabowego z przytulią leśną w runie, buczyny pomorskiej i lasu bukowo- dębowego. Wyjątkowo dorodne na tym terenie graby osiągają wysokość dębów. Runo leśne wymienionych zespołów jest charakterystyczne dla lasów liściastych. Rezerwat Bogdanieckie Grądy ( wcześniej Bogdaniec II) Powierzchnia rezerwatu wynosi 39,94 ha. Na tym terenie występują okazałe drzewa o rzadko spotykanym gonnym pokroju. Wśród nich wyróżniają się rosnące w skupisku okazałe dęby szypułkowe (dorastają do 30 metrów, a ugałęzione są dopiero na wysokości 20 metrów) i w ich sąsiedztwie graby. Podszyt tworzy grab.
Rezerwat „Cisy Bogdanieckie”
Jest to rezerwat krajobrazowo-leśny chroniący dużą populację cisów (2056 egzemplarzy), rozwijających się w lesie bukowo-sosnowym w wieku do 130 lat. Chroniony obszar ma powierzchnię 21,24 ha. Najprawdopodobniej populacja powstała w sposób naturalny z nasion kilku cisów rosnących na terenie pobliskiego, nieistniejącego już dworku.
Rezerwat „Rzeka Przyłężek”
Jest to leśny rezerwat faunistyczny o powierzchni 35,02 ha, chroniący odcinek rzeki Przyłężek będącej miejscem tarła i dorastania głowaczy białopłetwych i pstrągów potokowych. Woda rzeczki ma I klasę czystości (wg badań WIOŚ w Gorzowie). Dodatkowo ochronie podlega ponad 130 letni las bukowo-sosnowy.
Rezerwat „Dębina”
Jest to rezerwat leśny o powierzchni 12,18 ha powołany w celu ochrony grądu środkowoeuropejskiego (z dębami, grabami, sosnami, lipami i bukami), na terenie którego stwierdzono 68 gatunków roślin naczyniowych i ponad 50 gatunków porostów nadrzewnych. Szczególnie cenne są stanowiska rzadkich chronionych owadów: jelonka rogacza i koziroga dębosza.
Rezerwat „Zdroiskie Buki”
Jest to rezerwat leśny o powierzchni 46,34 ha powołany w celu ochrony naturalnego lasu mieszanego z przewagą buków (z domieszką grabów i dębów) osiągającego wiek do 200 lat. Drzewostan porasta głęboko wcięte zbocza rzeczki Santocznej tworzącej liczne zakola. Obszar rezerwatu stanowi pas po obu stronach rzeki o łącznej długości około 5 km i szerokości od 50 do 400 metrów.
Park wiejski w Sosnach
Park założono w XIX wieku w stylu angielskim, powierzchnia wynosi około 31 ha. Park porasta okazały drzewostan bukowy (drzewa do 410 cm obwodu) i dębowy oraz wiele odmian gatunków drzew iglastych pochodzących z Azji i Ameryki Północnej. Od strony południowej pałacu znajduje się parkowa polana, schodząca tarasowo do jeziorka w ramach parku krajobrazowego. Do pałacu prowadzi aleja kasztanowców.
Pomniki przyrody
powiatu gorzowskiego
Pomnikami przyrody są pojedyncze twory przyrody żywej i nieożywionej lub ich skupiska o szczególnej wartości przyrodniczej, naukowej, kulturowej, historycznej lub krajobrazowej. Na terenie powiatu występują 283 drzewa będące pomnikami, należące do wielu gatunków. Najciekawsze pomniki przyrody w powiecie gorzowskim:
- buk zwyczajny, najokazalszy rośnie we wsi Sosny, ma około 650 cm obwodu
- dąb bezszypułkowy, najokazalszy rośnie w rezerwacie „Wilanów” , ma około 620 cm obwodu, wiek około 360 lat
- dęby szypułkowe, najokazalsze w Kiełpinie i Lipkach Małych, mają po około 690 cm obwodu i około 420 lat
- wiąz szypułkowy, najokazalszy rośnie w Witnicy, ma około 580 cm obwodu
- sosna pospolita, najdorodniejsza rośnie w nadleśnictwie Wysoka k/Marwic, ma około 220 cm obwodu i około 200 lat
- robinia akacjowa, najokazalsza rośnie koło Lubiszyna, obwód około 400 cm, wiek około 200 lat
- lipa drobnolistna, najokazalsza w Kamieniu Małym, około 652 cm obwodu
- platan klonolistny, największy w parku w Janczewie, obwód około 460 cm
- klon jawor, najokazalszy w Wilanowie, około 462 cm obwodu
- żywotnik olbrzymi, trzy pomnikowe drzewa rosną w Wilanowie, obwody około od 190 do 290 cm
- kasztanowiec zwyczajny, Różanki
Wśród wymienionych pomnikowych drzew są gatunki rodzime (buk, dwa gatunki dębów, wiąz, sosna, lipa i klon), pochodzące z innych kontynentów (robinia, żywotnik) oraz stref klimatycznych (kasztanowiec).
